Bàn Thờ Gia Tiên Có Ý Nghĩa Như Thế Nào?

Bàn Thờ Gia Tiên Có Ý Nghĩa Như Thế Nào?

Ngôi nhà truyền thống của người Việt (nhà cổ) thường có ba hoặc năm gian, trong đó gian giữa được coi là chỗ trang trọng nhất, là trung tâm của ngôi nhà. Những việc quan trọng như: thờ phụng, tiếp khách, sinh hoạt… đều diễn ra ở gian này.

gian giữa được coi là chỗ trang trọng nhất, là trung tâm của ngôi nhà, nên việc thờ cúng thường được đặt tại đây – ý nghĩa bàn thờ gia tiên

Gian giữa lại luôn có cửa lớn ra vào, mở cửa là nhìn thấy trời đất lưu thông, âm dương hòa đồng để rồi cảm hóa lẽ đời. Bàn thờ là nơi thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên nên bàn thờ được lập ở chính giữa gian của ngôi nhà, gia chủ không được kê giường ngủ đối diện bàn thờ.

Bàn thờ tổ tiên bao giờ cũng đặt tại nơi cao ráo, sạch sẽ và trang trọng nhất trong nhà (gian giữa đối với nhà một tầng, tầng trên cùng đối với nhà tầng). Trên bàn thờ thì bày bát hương, chân đèn, bài vị hay hình ảnh người quá cố. Đồ cúng cơ bản không thể thiếu hương, hoa, chén nước lã. Ngoài ra có thể có thêm thức ăn, trà rượu và có khi có cả đồ vàng mã (quần áo đồ dùng làm bằng giấy), tiền âm phủ… Sau khi tàn tuần hương, đồ vàng mã và tiền âm phủ được đem đốt, được gọi là “hóa vàng”, còn chén rượu cúng thì đem rót xuống đống tàn vàng. Tục truyền rằng phải làm như vậy người chết mới nhận được đồ cúng tế, vì hương khói bay lên trời, nước (rượu) hòa với lửa mà thấm xuống đất.

Thờ cúng tổ tiên là nét đẹp ngàn đời của dân tộc Việt Nam, chỉ cần tấm lòng thành, biết công ơn người trước là được, không phân biệt bàn thờ giầu nghèo – ý nghĩa bàn thờ gia tiên

Bàn thờ tổ tiên được đặt chính giữa gian giữa ngôi nhà cổ: Tùy quy mô ngôi nhà và cũng tùy mức độ sống từng gia chủ mà bàn thờ có kích thước và hình thức khác nhau.

Những gia đình nghèo khó, với những đồ đạc trong nhà cũng đơn sơ thì bàn thờ có khi chỉ là vạt phên tre giữa hai cột trong của gian giữa, bên trong có bát hương nhỏ. Còn ở những gia đình thuộc loại “thường thường bậc trung” trở lên thì bàn thờ được đóng đàng hoàng. Có gia chủ còn dùng mặt tủ làm bàn thờ hoặc đóng cái giá gác làm lên tường. Cho dù bàn thờ có được thiết kế ra sao thì điều quan trọng là nó luôn phải ở vị trí sang trọng, có độ cao thích hợp để khi cúng mọi người tỏ được sự ngưỡng vọng thành kính của với tổ tiên.

Từ em bé nhỏ cũng đã được ông, bà, cha, mẹ giáo dục chắp tay khấn lạy công ơn tổ tiên, người mà sau này sẽ tiếp tục gìn giữ nét đẹp ngàn đời của tổ tiên để lại – ý nghĩa bàn thờ gia tiên

Bàn thờ thiêng liêng nhưng vẫn gần gũi với cuộc sống sinh hoạt gia đình. Trên bàn thờ có thể có khám, ngai hay đặt bài vị được chạm khá cầu kì và sơn thếp vàng cẩn thận.

Trước bài vị có một hương án rất cao. Trên hương án này, tại chính giữa là một bát hương để cắm hương khi cúng lễ. Bát hương được chăm nom rất cẩn thận, chu đáo và không được xê dịch.

Bàn thờ tổ tiên phải được đặt ở nơi trang trọng nhất hoặc là cao nhất trong nhà (nhà nhiều tầng) – ý nghĩa bàn thờ gia tiên

Phía sau bát hương là một chiếc kỷ nhỏ, trên kỷ có ba chiếc đài có nắp và trên có núm cầm. Ba đài này đựng ba chén rượu nhỏ lúc cúng lễ, hằng ngày, đài được đậy nắp để tránh bụi bặm, chỉ mở ra trong những dịp lễ tết, ngày rằm, mùng một.

Hai bên bát hương là hai cây đèn (hoặc đèn dầu) hoặc hai cây nến (hay đèn điện). Gần hai bên bát hương, ngoài hai cây đèn có khi còn có hai con hạc chầu hai bên. Ở mé ngoài hai cây đèn, gần hai đầu hương án là hai ống hương dùng để đựng hương.

Gian chính trong nhà cổ là nơi trung tâm của ngôi nhà và cũng là vị trí đẹp nhất để thờ cúng tổ tiên – ý nghĩa bàn thờ gia tiên

Ngoài các đồ thờ trên, còn có một lọ lộc bình hoặc đôi song bình bày trên bàn thờ để cắm hoa trong những ngày giỗ chạp, ngày tết.

Tấm biển treo cao nằm ngang trên mé trước bàn thờ, trên có những chữ hán thật lớn. nhiều nhà dùng chữ nôm (thường ba đến bốn chữ) là hoành phi. Hai bên cột hoặc tường nhà có những câu đối như:

“ Tổ công phụ đức thiên niên thịnh

Tử hiếu tôn hiên vạn đại vinh”

Hoặc:

“ Phúc sinh phú quý gia đường thịnh

Lộc tiến vinh hoa tử tôn hưng”

Những chữ viết trên hoành phi, câu đối là tỏ lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên hoặc để ghi tụng công đức của Tổ tiên. Những nhà khá giả, giàu có thì có hoành phi, câu dối được làm bằng sơn son thiếp vàng hay sơn đen khảm xà cừ. Còn nhà nghèo thì hoành phi thường là những tấm cót đóng nẹp, dán lên những tờ giấy đỏ có viết chữ lớn, đôi liễn những tờ giấy hồng có viết những câu đối.

“Trích dẫn trong sách “101 câu hỏi về nghi lễ thờ cúng tổ tiên” do nhà xuất bản thời đại phát hành. Chủ bút – Đại Đức Thích Minh Nghiêm”